Küçük Hırka Köyü'nden ŞEHİTLER...

Köyümüzden seferberlik ilanı ile giden 75 yiğitten tam elli tanesi dönmez.

Kimi Çanakkalede, Kimi Filistinde, Kenan diyarında yani kanal harbinde

Kimi Basra'da

Kimi galiçyada kalırlar.

Kimi de Kafkas dağlarında

Yada Allahüekber dağlarında toprakla buluşurlar.

Küçük Hırka Köyünden hemen her evden bir iki hatta altı kişinin can verdiği, tam elli ŞEHİT'in isim isim listesi ve hikayeleri ile çok yakında burada bulacaksınız.niz, kimi amcanız,

Kimi dede

Kimi dayınız..
KÜÇÜK HIRKALI ŞEHİTLER:

Birinci Cihan savaşı başlar. asra, Bağdat..Yemen, Hicaz, Mekke, Medine..Filistin, Suriye, Şam, İstanbul, Edirne için.. Çanakkele’ye ... Kanal Harbi için Kenan Diyarına(Filistin’e), Yemen’e .. Galiçyaya, Kafkaslara, Allahü Ekber Dağlarına yola çıkanların kimi kardeş kimi yeğen kimi, arkadaştır.


 

Osmanlı, seferberlik ilan eder.

Eli silah tutan askere alınır.Ya da çağrılır.

Küçük Hırka’dan (Hırkaisağir) tam 75 delikanlı yola çıkar,vatan, din, iman müdafaası için. Anadolu, Trakya, Balkan, Kafkas, Filistin, Musul, Irak Cephesine koşarlar.Kimi Yemen'e Kimi de Galiçyada savunma yaparlar.

Kiminin çocukları, eşleri kiminin yaşlı anaları babaları kalır geride.Ama onlar giderler. Geriye sadece 25 kişi döner.

Tam elli kişi Şehit verilir.. hanedir ki? Her evden ŞEHİT verilir. Kiminden bir kiminden iki, üç.Kiminden altı.. . Bir çok Şehit yakınları ile görüşüp teyit ettirdik.Ulaşamadıklarımızda oldu. Eğer elinde bilgi belge olan var ise, bize ulaştırdığında yayınlamaya hazırız.

O zaman köy, kaç hanedir ki?
Tam 75  kişi gider, 50 kişi dönmez, dönemez.
Bu kahramanları yad etmek, gelecek nesillere aktarmak üzere yaptığımız çalışmada isimlerin çoğunu, Arif Yazıcı’dan aldık. Anlatanların sözlerine sadık kalmaya çalışarak bu 50 şehidin kimliklerini bir şeref levhası olarak sitemize koyarak, sizlere arz ediyoruz.

1- Codarlardan Arif Kağ’nın kardeşi SAKIZCI SADIK. 

Sadık, Arif Kağ ile ana baba bir kardeştir.

Arif Kağ’ın diğer kardeşleri ile baba bir anaları ayrıdır.

Sakızcı Sadık diye bilinen dedem Mehmet Çavuş'un amcası askere gittiğinde Mevlüde hanım ile evlidir.

Sakızcı Sadık’dan iki kız kalır..

Büyük Hırkalı Takavit’in (Tekaüt) hanımı olan Kepi ve Küçük Hırka’da ceniklerden Kore Gazisi olan Bayram’ın anası Hanife..

Birisi daha sonra Büyük Hırka'da amcası oğlu Takavit ile evlenecek olan Kepi,

Diğeri Ceniklerin gelini olacak olan Hanifedir.

Babaları askerde kalşdığı için yetim Hanife Dedem Mehmet Çavuş'un evinde büyür.

Orada gelin olur.

Ve e aynı evden gelin gittiği için aslında babamı büyüten kişi.

Babam doğunca Kepi ve Hanife’nin Şehit Babası ve dedemin amcasını hatırlatsın diye Dedem Mehmet Çavuş, oğlu Sadık Çavdar'a amcası Şehit Sadık'ın ismini verir.

O nedenle evin kızı olan Hanife, babasının ismini taşıdığından Sabire- Mehmet çiftinin yeni doğan çocukları Sadık'ı çok sever. Adeta sırtından indirmez. Onun için babam Sadık , ona “bacı “der.Her bayram önce onun eli öpülürdü.

Büyük Hırka’daki diğer bacı Kepi, Büyük Hırka'da oturan Codarlarla aynı sülaleden olan Takavit ile evlenir..

Amca kızı Kepi, anamın annesi Nuriye’nin kız kardeşi Kuruş ile aynı evde kumalar.

Takavit'in daha önce bir hanımı vardır. O hanımın ismi "guruş"tur.

Guruş'un hiç çocuğu olmadığı için üzerine bizim Kepi kızı kuma olarak alır.

Ondan Sadık, Memmet ve  İlyas doğacaktır.

Guruş ve Kepi kuma ama ama kardeş gibi. Yaşarlar.

Kepi’de doğan oğluna Şehit Babası Sadık ismini verir.

Böylece Sadık ismi hem kızı Kepinin oğlu hem de şehidin yeğeni Mehmet Çavuş’un oğlu ile yaşatılır.

Babam Sadık Çavdar büyür. Evlenecek yaşa gelir.

Büyük Hırka'da gelin olan Kepi, kuması Guruş'un kız kardeşi Çatalbaşlı olan ve o zamanlar dal gibi çok zayıf olduğu için "çöp kız" lakabıyla bilinen Nuriye hanımın kızı Gürcü hatunu tavsiye eder.

Böylelikle Arif Kağ'ın Şehit kardeşi Sakızcı Sadık'ın Büyük Hırka’da gelin olan. kızı Kepi hanım, kardeşi Hanife'nin bakıp büyüttüğü Küçük Hırka’daki amca oğlu babam Sadık Çavdar ile kuması Guruş hanımın yeğeni olan Çatalbaş Köyü'nde ki anamla(Gürcü hatun ile), evlenmesine aracılık eder.

Böylece Küçük Hırkalı Mehmet Çavuş'un oğlu Sadık İle Çatalbaş Köyünden Nuriye hanımın kızı Gürcü hatun evlenirler.

Sakızcı Sadık, Şehit olduğu için dul kalan Karacalı(Mevlüde), çok sonraları babası öldüğü için annesiyle birlikte Çampaşa’dan dede köyüne taygeldi olarak dönen Derebağ ile evlenir.

Daha doğrusu genç Derabağ, yaşlı sayılacak duruma gelen Karacalı’ya (Mevlüde’ye ) iç güvey girer.

 2-   Yine Codarlardan Arif Kağ’nın yeğeni, kardeşi Memiş’in oğlu ETHEM..    Körülünün kardeşi Ethem, çok babayiğit biri imiş.

3-4-İğe’nin uşakları KADİR ve SALİF..

5- Ememhasan’ın İsmail’in babası MISA.. Musa; Bu gün Ankara’da yaşayan Recep, Çakır(Musa), Mustafa ve Aziz Sürücü ve Apığın Emine’nin dedeleri..

 6-  Civrizlerden MEMMET. in babası ve anası çok yaşlı idi. Babası köy imamı ve Subay ve Dilidili’nin emmileri idi. Mehmet; Köşker’in damadı idi. O şehit olunca tarlaları Ceniklere kaldı.

7-Çerkezin ŞEKİR.   Şakir; Çerkezin Hasan’ın kardeşi...    Derebağ’ın kaynatası

          8-Paklagözlerden SALİF... Askere gidenler arasında Sabire  ebenin sadece kocası değil,  Salih ve Seyit isimli  iki kardeşide vardır.

Seyit gelir Salih gelmez...Seyit  dayı, Efe Memmet'in babasıdır.Garagödek Emini’nin dayıları..Sabire ebemin kardeşleri Seyit ve Salih, birlikte askere giderler.

 Salih’in karısı Zeynep, Salih askerde iken başkasına kaçar. Ancak Salih’de şehit olduğundan dönmez köye..

Daha sonra mı?

Bir gün Selimiye kışlasında iki kardeş çeşme başında karşılaşırlar. İkisi de asker elbisesi ile olduklarından tanımak zor olur.   Salih, Seyit’i yüzündeki benden tanır. Bir daha da göremezler bir birini.. Ancak sonra Seyit’e arkadaşları, “Ağbin şehit oldu” der. Şehit Salih’den Saniye isimli bir kız kalır. O'da ölür.

Sabire ebem, küçük oğluna Salih ismini vererek abisini hatırlarken küçük kızı İhsan Danlı’nın hanımı, Sait’in anası Saniye’ye de y eğeninin ismini koyarak yaşatır. Efe Mehmet’de bu gün Fransa’da olan kızına aynı ismi koyar.Sabire’nin diğer oğlu Sadık’ise zaten amcası Arif Kağnın kardeşi olan bir başka Şehit’in Sadık’ın ismini taşır..

GAVUR KIZI KURTARDI

Seyit dayının gelini Fadimiş (Efe Mehmet’in anımı Fatma Kaya) diyor ki ” Yem işenli de ırgatlık işlerken hem anlatır hem ağlardı.Askerlik hatıralarını, harpte yaşadıklarını çok anlatırdı.Çok ağlardı.. Derdi ki; “ Atların pisliklerindeki arpayı toplar yerdik.Beni bir gavur kızı, sakladı.Beni besledi..Yaralarımı iyileştirdi. Yaşamamı sağladı.” Köreybin Arif’de aynısını söyleyerek” O anlatır, dinleyenler ağlardı. Hem ağlar, hem ağlatırdı” diyor.

 

  9-  Atcı MEMMET..          Atıcı Mehmet, Mıncık lakaplı Mustafa Çoban’ın babası..

 

10-ALİ..         Ali,     Kel Salif’in babası..Sefer ve Ali’nin dedesi.

 

11- İZET..                İzzet, Çomağhasan’ın oğlu Takavid’in kardeşi idi. Çomağhasan’ın İzzet diye bildiğimiz Muhtar Recep Danlı’nın babası, şehit İzet’in ismi verilen yeğenidir.

 

12-  Körveli’nin kardeşi .(Adını alamadım) ?... Cideli (Hacı Ahmet Danlı'nın ) babası Akif...

 

13-  Hambalın Mehmet’in Emin’in babası SÜLÜK..     Sülük(Süleyman), Ankara’ya göçerek vefat eden, Emin Efendi’nin ( Emin Anbar’ın) babası..

14-  Alibağ gilden HAMZA ...

Cumbalak Halil’in oğlu ..Cumbalağın Hüseyin’in babası Mustafa’nın kardeşi.

15-  Kör Eyibin babası ARİF..           (İmamoğlu Arif)

Torunu Arif Yazıcı diyor ki:  İmamoğlu Arif, Çanakkale'de kalmış. Bana onun ismini vermişler.Anası Şerif karı vardı. Oğlu şehit olanlara maaş veriliyordu. Maaş aldı. Şerif karı kocası ölünce kaynına varmış. Dolapları oymalı kocaman bir “Odası” vardı. Büyük oda da derlerdi. (10 Nisan 2009)


16-  VESELAĞA..

17-   AŞIK HÜSEYİN ..

Çocukları İbiş ve Ömer- Gabartalı-Ceylan’ın babaları Rahmetli Gırhaydar’ın-Haydar Ceylan-dedesi gabartalının babası .

Ankara’da yedek parça işi yapan rahmetli Eşref’in dedesi.. Ve Mahmud'un Alinin, Buzağcıların İbiş’in karısı , Mustafa Eniştemin anası Leyla bibinin  kardeşi ..

18-19-20-21-22-23-  Keleyiplerin evinden tam 6 kişi..

Ve altı kardeş gider, gelmez.. AĞBAŞ HALİL, HALİM , APIK, LOĞMEN, MISTIK, ARİF

AĞBAŞ HALİL: Yağınlarının -iki omuz arası-beşer karış geldiği söylenen yiğit mi yiğit Halil, şehit olunca, Kel Eyip, iç güveyi girmiş ..

HALİM :Ağbaş ile Halil ayrı kişide olabilir.Halim diyende var.Halil ile Ağbaşı birlikte ananlarda var.

MISTIK

 24- Şemili’nin YUSUF.. Şehit olunca kaynı Bekir ile evlenir ve oğluna Şehit kocasının ismi Yusuf adını verir.Tantılı’nın (Mustafa Özbahar) babası..Sonra anası Kitili Fadime kaynı Bekir’ile evleniyor.Ankara’da yaşayan Yusuf Özbahar’ın anası.. Kitili Fadime, kocası Yusuf

 
25- Düğdülü’nün babası OSMAN...      Alaboyunun Osman denen bu genç çok babayiğit biri imiş..

26-27- 28- Köse’nin iki oğlu ÖMER , ?

 Ve Köse’nin kardeşi PULLU
 Bir evden tam üç kişi.. Pullu, aynı zamanda Arığın kardeşi. Pullu’nun adı İbrahim olabilir.Kesin ismini bilemediler. Karısı Yozgat’ın Bayraktar köyünden. Kızı deli kızdı.Anası alıp Bayraktar’a götürdü. Pullu’nun yeğenleri Köse’nin Halil’in kardeşleri...Birisi Ömer diğerini bilemediler. Çocuklardan birisi dedem Mehmet çavuşla askere gidiyor ve şehit oluyor.

 29-  İpeğin Ali’nin (Ali Zor’un) dedesi.. ?                 Köyün bugünkü yerine ilk kazmayı vuranlardan "Zaimoğlu" gilden.. Deli Elifin İpek’in Ve( ipeğin Ali'nin babası) İbrahim'in babaları..

İbrahim, İstanbul'a gider.. Orada yalnızdır.

O nedenledir ki;

"Dünya dolu malımız kaldı.

Benim Kimsem yok"

Not: İpeğin Ali dayının oğlu ve angara da yaşayan  Çelebi Zor'a  Mehmet Dedem (mehmet çavuş, demişti ki "  Köyün bugünkü yerine ilk kazmayı vuranlar;  "Zaimoğlu imiş..Sonar başka sulaleler  geldi "
 babanı  ziyaret ettiğinde  bunu bir sor konuyla ilgili ne biliyor.
Şubat 2019 da (Zaimoğularından )  Çelebi Zor, aradı..Alaca'ya babamı ziyerete gittim. Senin sorduğunu  babama anlattım..
Ali Zor (İpeğin Ali   Şuan 89 yaşında) Dedi ki.."Zaimoğlu, köye ilk kazma vuran kişi.. Boğazköyden gelmişler.. Sonrada Danlılar ve Codarlar gelip, köye yerleşmişler.. Hatta  ev  yerlerini Zaimoğlu göstermiş" 

30-31 -  Zaimoğlu’nun (Dayday Ahmet’in) iki oğlu , ŞAKİR ve ARAP32-  Hebib’in (Habib Danlı)babası HANİFİ..                Şehit Hanifi, Arif Kağın damadı, Mehmet dedemin eniştesidir. 
 Habib Danlı, büyük oğlu Hanifi’ye ismini babasından dolayı verir.Arif Kağın kızından y ani dedem Mehmet Çavuş'un bacısından Habib dayı ve Haşim  Özbaharın hanımı Emiş doğar..
Şimdi,  elmalıya varmadan Güllüözündeki çevriğin üstü Bağ, baba malı olarak Emişe verilir. Haşim  dayıgile bu vesile  geçer..

33-34 - Necip Hoca’nın iki kardeşi APIŞ ve ARİF     Apış, Adil ağnın babası ve Elige karının kocasıdır.Adı Apdullah’tır da yerel ağız olarak Apış denir. Kızı Anşa, Karayayık ile evlendirilir. İhsan Eniştemin -İhsan Danlı-babası Necip hoca, ortanca oğluna Arif ismini kor. Kambur Dubuş’un Refik’in karısı ve Fransa’da yaşayan Sahriye’nin basanın ismi, amcası, şehit Arifin isimdir.   
Küçük Hırkadan Deli Hasanın Hüseyinin (Hüseyin Tahta) anası Kara Leyla ile Kıcık'tan(Yüksek Yayla köyünden ) İbalı dayının hanımı Şehit Apış'ın kızlarıdır.

35-     Körmıstığın babası ŞEKİR..

36-    Körvelinin oğlu AHMET, Mahmud’un babası.. Halit ve Mehmet Danlı'nın dedesi.. ..?.... ?... 

Diğer kardeş, Ciddeli’nin babası Akif, çok sonra Yemen’den gelir ve köyde geldiği kış ölür.Yemen’den gelen oğlu Hacı Ahmet –Ciddeli-, hala Sungurlu’da yaşıyor. Ahmet’in Yemenli hanımı ve kız çocuğu ise yolda , Kzıldeniz’i geçerken vapurda ölür.Cenazeleri Cidde’ye defnedilir. O yüzden yetim olarak köye gelen çocuğa baba adı Ahmet ismi ile hem "Hacı"ismi ilave edilir hem de "Ciddeli " diye sıfat verilir.

37-38-     Emmehasan’ın Ömer çavuşun iki kardeşleri, Halil Efendinin torunları .. İki kişi.. İsimlerini bilemediler.

39-   Durmuş oğlu KÖR ÜSÜK..        Körüsük, Gumarabı'nın emmisidir.

40-   Hamdi Berat'ın( Cımbıdı Hamdi))babası ARİF Hoca..

Arif hoca, bölgenin büyük alimlerinden Derviş Efendi’nin torunu.Hamdi dayı, yetim kalıyor.Ömer ağa-Gabartalı- anasının üstüne iç güveyi giriyor. Hamdi dayı, Ankara Mamak’a yerleşip orada vefat etti.Büyükoğluna baba ismini adını vermiş..

           43- Tacıkırığın (Bekir çavuş’un) babası AHMET (?)     Tacıkırığın Dedesi, meşhur Bekir Kağ'dır..

41-42-   Çollunun oğlu: HACI ve Cinni İSMAİL Çorlu yada çollu diyorlar. Şerefin Hüseyin’in anasının kardeşleri diyenlerde var. Hacı, Şerifin Hüseyin babası, Mehmet kağın dedesi..İsmail ise şerifin Haseyin’in amcası ve Şerif’in ilk kocası..O ailede iki Şerif var. İkinci Şerif, Mehmet kağ’nın anneleri Necip Hoca’nın kızı ve Şehitlerin hanımı Şerif’in gelini..

            44-  Kiçik Halit’in babası..

Osman ...( Daha önce ismini alamamıştım.. Torunu Gazi'nin vefatı nedeniyle  başsağlığı için Selahattin Bellek'i arayınca sordum..  Şehit, dedesinin adının Osman olduğunu söyledi.. 27 Mart 2022 Pazar)

             45-     Minikhasan’ın, Osman (haylulu)’nun babası ÜSÜK Diğer kardeş; Hacı İzet’in babası Mehmet çavuş gider ancak geri gelir.




46- Memiş’inoğlu  Gamber’in Memiş’in kardeşi GAMBER Sabire ebemin ilk kocası. Hiç çocukları olmamış. Genç yaşında kocası ŞEHİT olduğu için dul kalan Sabire hanımı, 13 yıl savaştıkdan sonra istiklal harbinin bitişi ile köye dönen Mehmet dedem almış.

           48 – 49-         Haniğin Ömer’in iki kardeşi:OSMAN-AHMET

50-         Ümügün ÜSÜLÜ..       Ümüğün Sultan karısı..   Alibaz’ın ve Tacıkırık’ın kaynanası..

Arif ağa derki: çok zengindi. Ve "Üsülü gelir" diye bekler ve ağlardı. Kızı elliüçün karısı idi, Kürtler kaçırmış ve dağda kadını vurmuşlar.

 

Arif Ağa Anlatıyor:

- Taş Bekir gidip gelmiş.

- Askere gidenlerden Mamalı, kaçarak eşkıyalık yapmış.

- Çolak Halil’de askere gider. Ve döner. Geldiğinde anlatırmış ki, biz harp ederken birde düdük çalınır. Paydos denir. Harp kesilir, taraflar, karşılıklı olarak hastalarını, ölülerini kendi taraflarına taşır. Hatta istirahat ederler. Sonra harbe başlarlardı.

Babam (kör eyip)anlatıyordu:

Yaylak’da kuzu güdüyordum. Jandarmalar 75 kişiyi köyden toplamışlar, götürüyorlar. İçlerinde benim babamda var.  Askere gidenler bana yaklaşınca, babam onlardan ayrıldı.  Yüzümü öptü.  Gidiş o gidiş..

Torunlara çağrı yapıyoruz!!!..

75 Yiğidin gittiği Kurt tepesi istikametine her giden için birer çam ve birer bayrak , Ve dönenler içinde karşı tepelere birer çam ve birer bayrak dikmeye Var mısınız?..

ZAİYAT KAYIT BELGESİ

Seferberlik ilanı ile Küçük Hırka’dan gidip de dönemeyen kahramanlardan Süleyman oğlu Mehmet’in ( Emin Anbar’ın babası) künyesi ile ilgili bilgiler Milli Savunma Bakanlığı Arşiv Müdürlüğü’den alınan bilgileri aşağıda sunuyoruz.

Dedesine ait bu bilgileri ulaştıran torunu Mustafa Anbar’a teşekkür ederiz..

Ve..

Elinde bu tür bilgi ve belgesi olanların yayınlanmak üzere ulaştırmalarını dileyerek

1 inci Dünya Savaşına ait 5 inci Kolordu 2 Numaralı Zayiat Kayıt Defterinden kaydı çıkartılmıştır.

Sayfa NO: 208

Sıra No: 478

Sınıfı :Piyade

Kolordu :5

Alay :4

Tabur :3

Bölük :1

Rütbesi :Nefer

Adı . Süleyman

Baba Adı : Mehmet

Memleketi : Çorum

Köyü :Hırka-i Sağir

Doğum Tarihi: 1302

Askerlik Şubesi: Alaca-Çorum

Ölüm Sebebi: Lekeli Humma'dan

Ölüm Yeri: Ankara Merkez Hastahanesi

Not: Kayıtlarımızda yükümlünün doğum tarihi "1305" değil, "1302" olarak yazılıdır. Bu zayiat kayıt belgesi "1 inci Dünya Savaşına ait 5 inci Kolordu 2 Numaralı Zayiat Kayıt Defteri" kayıtlarına göre düzenlenmiştir.Yukarıda kimliği yazılı şahsın bunlardan başka kaydına rastlanmamıştır.©2,ŞUBAT 2007

Cbdulfah KEMANECİ Svl.Me. Belge Arş.Uzm.

Belge Arş/Bzın